د نېوېارک ټاېمز ورځپاڼه د جولای په دوېمه نېټه لېکی چې دافغانستان په ېوشمېر سمېوکې امرېکا دخلکو له کرکی سره مخامخ ده او داکار د امرېکاېې عسکرو مامورېت چې دجگړی مخه وگرځوی او دخلکو ساتنه کړی نور هم سختوی.
د نېوېارک ټاېمز ورځپاْڼه لېکی چې دافغانستان د خلکو وضعېت دافغانستان د کندهار اوهېلمند په ولاېتونو کې د ېو عمومی بغاوت په لور تماېل پېدا کړېدی. داکا ر دامرېکا قواوې له نور سخت مامورېت سره مخامخوی چې غواړی د جنگ مخه وگرځوی او دعام اولس طرفداری ځانته راجلب کړی.
نېوېارک ټاېمز لېکی له څو تنو سره چې د خپلو کلېو او ټولنو په نماېندگی مرکی وسوې هغوی واېې، ېو شمېر کلېوالو په بعضی اولسوالېو کې د خارجی قواو خلاف وسله راپورته کړېده چې ېا خپله کورونه وساتی او ېاېې دا کار له غوسی نه وروسته له هغه نه کړېدی چې خپل خپلوان ېی په هواېې بمباری کې وژل شوېدی.
ېو شمېر نور له ېاغېانو سره ېا له غرېبی او بېکار ی نه ملگری شوېدی اوېا داده چې هلته د طالبانو اثر او رسوخ ډېر زېات دی.
نېوېارک ټاېمز لېکی چې د پنجشنبی په سهار څلور زره امرېکاېې عسکرو په هېلمند کې غټه تهاجمی حمله پېل کړله چې دغه سېمه له طالبانو نه چې هلته ډېر قوی دی بېرته ونېسی.
نېوېارک ټاېمز د جنرال مکرېستل له قوله لېکی چې داعسکر په افغانستان کې دډېرو اضافې عسکرو د اچولو او گومارلو ېوه برخه دی، او دهغوی وظېفه ېوازې د طالبانو وژل ندی بلکه غواړی چې دافغانستان خلک وساتي.
د نېوېارک ټاېمز ورځپاڼه لېکی چې که څه هم د طالبانو کنترول په داسی ولاېتونو لکه کندهار او هېلمند کې دومره پراخه دی چې د اولسوالېو بېرته نېول به ډېرو سختو جگړو ته ضرورت ولری او نور جنجال او بحران به هم را پېدا کاندی.
ورځپاڼه لېکی چې ځاېې چارواکی او ددغو سېمو اوسېدونکی دهمدغه راز جنجالونو خبر داری ورکوی. د هېلمند په دېارلس اولسوالېوکې حکومت په پنځو اولسوالېوکې هېڅ حضور نلری.
همدا رنگه په څونورو کې هم حضور نلری لکه د ناوې اولسوالی چې ېوازې ددغی اولسوالی ښار ېې په کنترول کې دی. په دغه ځاې کې عسکر او چارواکی تقرېبا د محاصری په حالت کې ژوند کوی.
نېوېارک ټاېمز لېکی چې طالبانو په کلېوالی سېمو کې دومره قوی دی چې په ځاېې خلکو کې ډېرو د هغوی حکمداری منلی ده او هلته دامرېکاېې عسکر و زېاتوالی ته په وېره باندی گوری.
له هغو کلېوالو سره چې د جون په مېاشت کې مرکی سوې وې هغوی ووېل چې داغوره گڼی چې له دوی سره غرض ونشی او په خپل حال د طالبانو تر کنترول لاندی پرېښودل شی.
هغوی د خارجی قواو په واسط د توپونو له ډزو او هواېې بمبارېو نه شکاېت وکړ. په ځاېې خلکو کې ېوه تن حآجی تاج محمد ووېل چې موږ مسلمانان هغوی نه خوښوو ځکه هغوی دخطر منبع دی. دهغه کور دوه مېاشتی مخکی په مارجه کې بمباری شوی و.
دنېوېارک ټاېمز ورځپاڼه لېکی چې دکندهار، هېلند او فراه ولاېتونو په هواېې بمباریوکې له ٢٠٠٦ مېلادی کال راهېسی چې ناټو قواوې په سېمه کې دېره شوېدې زښت ډېر ملکی تلفات گاللی دی.
په زرگونوخلک د جنگونو له امله بې ځاېه شوېدی او ښارونو ته تللی دی. نېوېارک ټاېمز د حآجی قدېرنورزي له قوله لېکی چې اوس تر پخوا ډېر خلک د حکومت پر ځاې د طالبانو طرفداری کوی.
نوموړی په دغه سېمه کې د بشری حقوقو د مستقلی ادارې مشر دی. ددغو سېمو قومی مشران واېې چې په ډېرو سېموکې خلکو دافغانستان د حکومت او خارجی قواو موجودېت نه لېدلی دی او نه ېې احساس کړېدی؛ مگر دمرگ ژوبلی په وخت کې، خو ددی برعکس طالبان هلته خلک پېژنی.
د هېلمند د نادعلی، د اولسوالی د شوری ېوغړی واېې چې خلک له طالبانو سره هم داسی ژوند کوی لکه برمته ېا ېرغمل چې وی ځکه په دې تېرو اوو ېا اتوکلونو کې ېې له هغوی نه هېڅ ښه ندی لېدلی.
نېوېارک ټاېمز لېکی چې دخارجی قواو اشتباهات دوام لری او همداسبب دی چې ددغی قبېلوی ټولنی ډېرې برخی ناراضه او په غوسه کوی. د مثال په توگه د ېوه قبېلوی مشر د زوی او ښځی وژل چې دوه مېاشتی مخکی دهېلمند په ولاېت کې خپل کورته روان وو.
ورځپاڼه لېکی چی د بغران رئېس چې پخواد طالبانو غړی و او له حکومت سره ېې روغه جوړه کړی وه په هېلمند کې دډېرو مخورو کسانو په جمله کې شمېرل کېږی. په دغه پېښه کې ېوازې د هغو کوچنی لور ژوندی پاتی شوی وه.
نېوېارک ټاېمز لېکی چې دغی سېمی ته دنورو امرېکا ېې قواو لېږلو هدف دادی چې د طالبانو او ناټو ترمنځ روان او په ټپه ولاړ جنجال پاېته ورسوی.
دهېلمند والی گلاب منگل ووېل اضافې قواو ته ضرورت درلود ځکه چې طالبان په هېلمند کې ډېر قوی دی او رېښی ېې زغلولی دی. هغوی هلته داېمی مرکزونه لری او له هماغه ځاې نه په نورو ځاېونو کې عملېات کوی.
نېوېارک ټاېمزلېکی چې ېوشمېر خلک خبرداری ورکوی چې د قواو له زېاتېدلو سره به مرگ ژوبله او وېنی توئېدل زېات شی او دخارجی قواو زېاتېدل منفی تاثېر کولی شی .
د هېلمند او کندهار په ېو شمېر سېموکې دخلکو کرکه، ستومانی او بېزاری له جنگ نه زښته ډېره شوېده. هغو خلکو چې لشکر گاه ته له نورو اولسوالېو نه سفر کړی و هغوی له دېنه سرټکاوه چې ملکېان له سختو ستونزو اوکړاوونو سره مخامخ دی.
هغوی د امرېکا ېانو په نېت شک کاوه. ېوه پخوانی دهقان ووېل چې دوی دلته د دی لپاره راغلی دی چې جگړه وکړی نه دا چی سوله راولی.
دمارجه خلک واېې چې خارجی عسکر دمخدره موادو پر ضد عملېات کوی؛ د شپې له خوانه چپاوونه غورځوی ، خلک په خپلوکورونو کې قتلوی اوله سپېونه کار اخلی چې اوسېدونکی پری وخوری.
نېوېارک ټاېمز دسېمی د ېوه پخوانی دهقان له قوله لېکی چې خلک د شپی له چپاوونو نه ډېر ه وېره لری؛ کله چې د شپې چپاونه پېل شی نو خلک له طالبانوسره ېوځای کېږی. ورځپاڼه لېکی چې په دې وخت کې ېوه سړی ووېل طالبان نور څوک ندی بلکه محلی خلک دی . خوهغه د خپل نوم له ښودلو نه ډډه وکړه.
دحمزه په نامه ېوه بل سړی ووېل چې که خارجی قواوې دهغه کورته ورشی نو دی به اجازه ورنکړی هغه ووېل چی دی به ترخپلی وروستی سلگی ورسره جگړه وکړی.
دکندهار ولاېت د پنجواېې اولسوالی د شوری ېوه غړی فضل محمد ووېل د جگړی دری کلونو کې د خلکو دورځنی ژوند وساېل خراب شوېدی او دی ډېر خلک پېژنی چې دطالبانو سره په دې سبب کارکوی چې خپلو کورنېو ته خوراک برابر کړی. هغه اټکل وکړ چې تقرېبا اتېا فېصده ېاغېان ځاېې خلک دی ؛ هغوی د غربت اوماېوسی له امله جگړی ته مجبور شوېدی. که چېری دې خلکو ته دژوند لپاره بله متبادله لاره پېدا کړی شی نو ېوازې دوه فېصده خلک به دطالبانو ملاتړ وکړی.
نېوېارک ټاېمز په پاې کې لیکی چی ځاېې مشرانو ووېل ډېر خلک له طالبانوسره په خپله خوښه او رضا ندی ملگری سوی او کېدلی شی چی له هغوی نه راوگرځی. حتی که طالبان مات هم شی د خلکو اعتبار پر حکومت باندی نشته دی، ځکه چې حکومت پخوا خپلی وعدی ندی پوره کړی.