داعش په افغانستان کې څه غواړي، چېرې ډیر فعالیت کوي او جنګیالي یې څوک دي؟
افغان او امریکایي چارواکي وايي دا مهال په افغانستان کې د داعش سلګونه جګړه ماران فعاله دي. د دوی ډېره برخه د افغانستان د ختیځو ولایتونو په لېرې ولسوالېو کې دي چې له ٢٠١٥ کال راهیسی یې پر ملکي خلکو ژوند تریخ کړی دی. داعش پر حکومتي خلکو او بنسټونو هم بریدونه کړي دي.
د داعش وسله والو تر خپل واک لاندې ځینو سیمو کې ښوونځي تړلي دي او یا یې په مدرسو بدل کړي دي او د خپل فکر مطابق ماشومانو ته روزنه ورکوي.
د امریکا غږ د افراطیت د څار د څانګې خبریال نور زاهد په افغانستان کې د داعش په اړه د پوښتنې او ځواب په بڼه دا راپور لیکلی چې جعفر هاند ژباړلی دی.
داعش کله په افغانستان کې پیدا شو؟
د داعش اصلي مرکز په عراق او سوریې کې دی، خو په دې وروستیو کې په افغانستان، پاکستان او د پخواني شوروي اتحاد د مرکزي اسیا په ځینو هېوادونو کې یې د خپلو فعالیتونو ساحه پراخه کړې او دا سېمې د «خراسان ولایت» په نوم ېادوي.
خراسان یو پخوانی نوم دی چې څو پېړۍ وړاندې د اوسني افغانستان، ایران او مرکزي اسیا ځینې برخې په کې شاملې وې.
د پاکستاني طالبانو یو مخکني قومندان حافظ سعید خان په ۲۰۱۵ کال کې له یو شمېر نورو اورپکو سره، چې د داعش لپاره د افغانستان او پاکستان د ځینو سیمو مسولین بلل کېدل، له داعش سره بیعت وکړ. دوی د خپل بیعت ویډیو هم خپره کړه.
د (خراسان) داعشیان څوک دي؟
افغان او امریکايي چارواکي وايي چې د خراسان داعشیان تر ډېره د پاکستاني طالبانو مخکني غړي دي او ډېر یې د پاکستان د اورکزيو اوسېدونکي دي.
پر دې سربېره د منځنۍ اسیا ځینې افراطیان، چې مخکې له القاعدې سره وو، اوس د داعش سره یو ځای شوي. همدغه راز ځیني افغان اورپکي هم د داعش جګړه مارانو سره یو ځای شوي چې ویل کیږي په دوی کې ډېر د پېسو لپاره داعشیان شوي دي.
د داعش جګړه ماران چېرته دي؟
د داعش ډلې ډېر جګړه ماران د افغانستان د ننګرهار ولایت په جنوب او ختیځو سیمو کې دي او د افغانستان او پاکستان په قبایلي او غرنیو سیمو کې هم فعالیت کوي.
دغې ډلې همدغه راز هڅه کړې چې د افغانستان کونړ ولایت ته هم د خپلو ترهګریزو فعالیتونو ساحه پراخه کړي، خو هلته یې فعالیت محدود دی.
ایا داعش د افغانستان نورو برخو کې فعاله دی؟
د داعش جګړه ماران هڅه کوي چې د افغانستان نورو سیمو ته هم د خپلو ترهګریزو فعالیتونو لمنه پراخه کړي. د مرکزي اسیا ځیني جګړه ماران، چې له داعش سره بیعت کړی دی، په جنوبي ولایت زابل کې فعاله دي.
د داعش ډله همدغه راز ادعا کوي چې په د افغانستان په فاریاب او جوزجان کې هم فعالیت لري، دغلته ځینو مخکنیو طالبانو د داعش لیکې قوي کړي دي.
افغان چارواکي وايي د ازبک جګړه مارانو د وژل شوي مشر، طاهر یلداش، زوی هڅه کوي چې له ازبکستان څخه افغانستان ته جګړه ماران انتقال کړي چې له داعش سره یو ځای شي.
په افغانستان کې د داعش څومره جګړه ماران دي؟
په افغانستان کې د بهرنیو ځواکونو د غوڅ ماموریت چارواکي وايي د اټکل له مخې تېرکال په افغانستان کې شاوخوا ۳۰۰۰ د داعش جګړه ماران وو. خو وايی چې دا شمېره سږکال کمه شوې ده.
د بهرنیو ځواکونو یو ویاند بیل سالوین امریکا غږ ته وویل" موږ فکر کوو چې د ننګرهار په دوه دریو جنوبي ولسوالیو کې د داعش شاوخوا ۶۰۰ جګړه ماران فعاله دي".
افغان او بهرني ځواکونه څنګه د داعش ضد عملیات کوي؟
افغان او امریکايي ځواکونه په ګډه د داعش او نورو اورپکو په ضد عملیات کوي، خو امریکايي ځواکونه بیا د تروریزم په ضد دوه ډوله عملیات کوي.
ښاغلی سالوین وايي "د تروریزم د مخنیوي اول ډول عملیات، مستقل عملیات دي چې د ازادۍ عملیات هم بلل کیږي او موږ یې د داعش د خراسان ډلې په ګډون د ټولو ترهګرو په ضد کوو. دویم یې له افغان ځواکونو سره ګډ عملیات دي چې د داعش جګړه مارانو او نورو اورپکو په ضد یې کوو".
ایا داعش په افغانستان کې له ناکامۍ سره مخامخ دی؟
افغان او امریکایي چارواکي وايي په دې وروستیو کې د داعش جګړه مارانو په ضد د دوی ګډو عملیاتو دغې ډلې ته لوی زیان رسولی او د جګړه مارانو شمېر یې له زرګونو سلګونو ته راکم کړی دی او همدغه راز له هغوی یې ډېرې سیمې هم بېرته نیولي.
امریکايي چارواکي وايي د افغان او بهرنیو ځواکونو په تازه ګډو عملیاتو کې داعش جګړه مارانو مشر عبدالحسیب د ننګرهار ولایت د اچین ولسوالۍ په مومندو کې وژل شوی دی.
چارواکي وايي په دغو عملیاتو کې ۳۵ نور جګړه ماران هم وژل شوي دي. خو، حسیب د داعش جګړه مارانو لومړنی قومندان نه دی چې وژل کیږي، بلکې یو شمېر نور یې هم وژل شوي دي.
د ۲۰۱۶ کال د جولاۍ په میاشت کې د دغې ډلې مشر سعید خان هم ووژل شو.
خو له دې هر څه سره سره د داعش ډلې په افغانستان کې او په خاص ډول کابل کې یو شمېر ترهګریز بریدونه وکړل. افغان او امریکايي چارواکي وايي چې د دغې ډلې ماتولو ته ژمن دي. سالوین وايي د دوی د ۲۰۱۷ کال یو هدف دا دی چې په افغانستان کې د داعش د خراسان ډله ماته کړي.
همدا څو ورځې مخکې امریکايي ځواکونو د ننګرهار په اچین ولسوالۍ کې د داعش په مرکزونو او څمڅو باندې د بمونو د مور په نامه لوی بمب وغورځوه چې د چارواکو په خبره په کې د داعش ۹۵ جګړه ماران ووژل شول.