د لاس رسي وړ اتصالات

د پښتنو قامي جرګه: افغانستان کې دې د انتخاباتو له لارې حکومت جوړ شي 


د جرګې یوه څنډه
د جرګې یوه څنډه

د خیبر پښتونخوا په بنو کې د «پښتنو قامي جرګه» چې څلور ورځې مخکې پیل شوې وه، نن دوشنبه مارچ ۱۴ (کب۲۳) پای ته ورسېده. د پښتونخوا ملي عوامي ګوند دا جرګه بللې وه.

جرګې د غونډې په وروستۍ ورځ خپله په ۲۵ مادو کې خپله پرېکړه او بیانیه خپره کړه چې د ډېرو نورو مسائیلو ترڅنګ، د افغانستان اوسنی وضعیت هم په کې یاد شوی دی.

په اعلامیې کې غوښتنه شوې ده چې باید په افغانستان کې داسې حکومت جوړ شي چې د ټولو «ولسونو استازي» په کې شامل وي.

اعلامیه وايي چې په افغانستان کې دې د «لویې جرګې او عامو انتخاباتو د لارې د ولسونو نماینده حکومت قایم کړل شي» او په زوره د حکومت نیول «غیر قانوني او د افغان ملت سره غداري» ده. د پښتنو دغې قامي جرګې په افغانستان کې په «اوسني ناورين خواشيني» څرګنده کړې ده.

جرګې داسې مهال په افغانستان کې د انتخاباتو له لارې د حکومت جوړېدل غوښتي دي چې تېرکال د اګست په ۱۵ طالبان کابل ته داخل شول او د «افغانستان منتخب حکومت» نسکور شو. طالبانو اوس د خپل «اسلامي امارت موقت حکومت» اعلان کړی چې نړیواله ټولنه یې په رسمیت نه پېژني او «همه شمول» نه بلل کېږي.

په ډیورېنډ کرښه د اغزن تار د لګولو غندنه

په دغې جرګې کې همدغه راز د ډیورېنډ په کرښه باندې د پاکستان د پوځ له لوري د اغزن تار غځول او نصبول هم وغندل شول. د اعلامیې لسمه ماده وايي: «دا قامي جرګه په ډېورنډ کرښه اغزن تار په کلکه ردوي او غوښتنه کوي چې په کرښه ټولې تاريخي تجارتي لارې دې د تجارت او د کرښې په دواړو غاړو د ابادو خلکو د ازادانه تګ راتګ لپاره د اسنادو او کوايفو بغیر يقيني کړل» شي.

د پاکستان پوځ څو کاله مخکې د ډیورېنډ په کرښه چې څه باندې ۲۵۰۰ کیلو مېتره ده، د اغزن تار د لګولو پروژه پیل کړه، د پاکستان حکومت ادعا کوي چې له افغانستان څخه «وسله وال ور اوړي او ورانکارۍ کوي» خو د مخکني حکومت چارواکو دا خبره په کلکه رد کړې وه او تل یې پاکستان د وسله والو طالبانو او نورو اورپکو په ساتلو او پاللو تورن کړی و، چې پاکستان یې نه مني.

څو اونۍ مخکې د پاکستان چارواکو وویل چې دا کار د طالبانو له حکومت سره په همغږۍ کوي. په دغه لړ کې د پاکستان د ملي امنیت مشاور معید یوسف کابل ته د خپل سفر په ترڅ کې ویلي وو‌ چې په «سرحد باندې د کټارو او اغزنو مزو د لګولو مسئله» له طالبانو سره د خبرو له لارې حل کوي.

د پاکستان پوڅ له څو کلونو راهېسې په ډیورېنډ کرښې د اغزنو تارونو لګول پیل کړي
د پاکستان پوڅ له څو کلونو راهېسې په ډیورېنډ کرښې د اغزنو تارونو لګول پیل کړي

په دې وروستیو کې په ټولنیزو رسنیو کې ځینې ویدیوګانې خپرې شوې چې په کې یو شمېر طالب وسله وال ښودل کېږي چې د ډیورېنډ په کرښه باندې د پاکستان له لوري لګوي شوي اغزن تازونه لېرې کوي. د افغانستان د مخکني حکومت ځينې مقامات ادعا کوي چې طالبان د پاکستان لاسپوڅي دي او دا ډول کارونه د دې لپاره کوي چې د عوامو فکر بل طرف ته واړوي.

هغه وخت د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت ویاند عبدالقهار بلخي په خپل ټویټر کې لیکلي وو :«په دې وروستیو کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د ډیورنډ لیکې په ځینو برخو کې داسې پېښې شوي دي چې اړتیا یې راټوکولې تر څو د دواړو هېوادونو مسئولین د ستونزو د اواري په باب خبرې وکړي.»

د ډیورېنډ کرښه د افغانستان حکومتونو د پاکستان او افغانستان ترمنځ د رسمي سرحد په توګه نه ده پېژندلې، خو پاکستان یې خپل رسمي سرحد ګڼي.

دغې جرګې همدغه راز په کلکه غوښتنه وکړه چې په پاکستان کې په «سياست کې د استخباراتي ادارو لاسوهنه بنده» شي، د پاکستان په پوځ او استخباراتو دا تور دی چې ولسي حکومتونو کې لاسوهنې کوي د خپلې خوښې مشران ټاکي او ننګه یې کوي. دوی همدغه راز وغوښتل چې د پاکستان پارلمان دې بهرنۍ تګلاره جوړه او نافذه کړي.

قامي جرګې ته پښتنې فعالانې او سیاستوالې هم راغلې وې
قامي جرګې ته پښتنې فعالانې او سیاستوالې هم راغلې وې

پاکستان کې د پښتنو د حقونو غوښتنه

د بنو قامي جرګې په پاکستان کې د پښتنو د حقونو د خوندي کولو لپاره بیا بیا غږ اوچت کړ او د پښتنو د ځینو فعالانو او استازو عثمان کاکړ، عارف وزیر، ارمان لوڼي، اسد اڅکزي او نورو د وژنو په اړه یې د تحقیقاتو غوښتنه وکړه.

دا پښتانه فعالان په پاکستان کې د پولیسو او وسله والو په بریدونو او نورو پېښو کې وژل شوي دي چې د پښتنو فعالانو په وینا «قاتلان» نه نیول شوي او نه محاکمه شوي دي.

پښتو دې د تعلیم او دفتر ژبه شي

په پاکستان کې میلیونونه پښتانه ژوند کوي، خو د ډېرو انتقاد یې دا دی چې د دوی ماشومانو ته په مورنۍ ژبه تعلیم نشته. د امریکا غږ د ډیوې څانګې د راپور په اساس د قامي جرګې یوه لویه غوښتنه دا هم وه چې «پښتو ژبه دې د پښتونخوا وطن قامي، دفتري او تعليمي ژبه وګرځول» شي. په پاکستان کې په ښوونځیو کې تر ډېره په اردو او انګلیسي باندې تدریس کېږي.

د کرښې دې غاړې ته په افغانستان کې بیا د پښتو او دري په ګډون، په ښوونځیو کې په مورنۍ ژبه زده کړې کېږي.

د خیبر پښتنونخوا په بنو کې د پښتنو دا «قامي جرګه» د نورو غونډو تسلسل بلل شوې ده. دا جرګه د مارچې په ۱۱ پيل شوې وه چې د پښتنو د ښځینه او نارینه وو سیاستوالو، فعالانو او نورو په ګډون زرګونو کسانو په کې برخه اخیستې وه.

د پښتونخوا ملي عوامي ګوند مشر محمود خان اڅګزي د جرګې اعلامیه واوروله.

XS
SM
MD
LG